Jak wzmocnić siłę rodzin pszczelich?
Dzięki znajomości mechanizmów na poziomie odporności jesteśmy w stanie zmanipulować naszym postępowaniem tak, aby pomóc pszczołom w odpowiedni sposób wzmocnić się a rodzinie wrócić do siły.
Na przykład:
– Kiedy widzimy, że pszczoły zaczynają mieć biegunkę, pomoże prawidłowe zastosowanie probiotyku dedykowanemu pszczołom.
– Kiedy widzimy ze pszczoły są osłabione, możemy zastosować w odpowiednich proporcjach (i nie przedawkować!) biostymulatory.
– W przypadku podtrucia rodziny, w pewnym stopniu jesteśmy w stanie zneutralizować toksyny stosując odpowiednie związki. Należy jednak wiedzieć, jak ich używać, gdzie je nabyć i zareagować odpowiednio wcześnie.
– Dzięki odpowiedniej wiedzy, możesz uniknąć chorób, które stanowią największe zagrożenie dla pszczół. W pewnym stopniu nawet możemy zmniejszyć prawdopodobieństwo zakażenia zgnilcem amerykańskim! W tym przypadku dużo zależy od tzw. „behawioru”, a to z kolei zależy od odporności na poziomie jednostki, czyli pojedynczego osobnika.
Odporność pszczół – co to znaczy w praktyce?
Począwszy od odporności sekrecyjnej, czyli wydzielania produktów pszczelich działających antypatogennie, na mechanizmy odpornościowe rodziny pszczelej składa się także tzw. odporność behawioralna oraz odporność jednostkowa. Odporność behawioralna to wszelkie zabiegi wykonywane w rodzinie np. usuwanie martwego czerwiu, chorych osobników. Odporność indywidualna z kolei przejawia się m.in. następująco: pojedyncza pszczoła z prawidłowo działającym układem odpornościowym, mając spory nosemy w jelicie powinna wylecieć i nie wrócić do ula. W takiej sytuacji widoczna jest garstka pszczół pod ulem po pierwszym oblocie, w trakcie zimowli. Potocznie mówi się o tzw. „wypryskiwaniu pszczół”, a faktycznie jest to odpowiedź na poziomie pojedynczych osobników na to, co dzieje się w ich organizmie. Wydzielane białka i substancje krążące w hemolimfie i w tkankach mają sprawić, że pojedynczy organizm będzie funkcjonował we właściwy sposób i chronił rodzinę przez odpowiednie reakcje na wszelkie nieprawidłowości.
Co wiemy na temat odporności pszczół dzięki najnowszym odkryciom nauki?
Do tej pory mówiąc o odporności pszczół pomijało się odporność indywidualną, ale najnowsze badania naukowe coraz bardziej uzmysławiają nam, że bez niej pozostałe mechanizmy odpornościowe przestają mieć znaczenie. Ponadto mamy na nią wpływ oraz możemy sterować nawet w 40-60% tym, co dzieje się w organizmie pszczoły, o czym często się nie wie. Np. podając leki chcemy wzmocnić odporność na poziomie indywidualnym, odpowiednio zastymulować ją, aby w dalszej kolejności pszczoły przez odpowiednie zabiegi behawioralne i mechanizmy odporności sekrecyjnej (wydzielniczej) zadbały, aby patogeny jak najmniej je dotykały.
Jesteśmy w stanie w jakimś stopniu uchronić się przed zgnilcem, poza zabiegami higienicznymi. Jeśli wiemy, że w okolicy jest zgnilec możemy pomóc rodzinom przez odpowiednią suplementację oraz nie odbieranie im nadmiernej ilości ich własnych produktów – czyli odporności sekrecyjnej. Zdrowa pszczoła mając kontakt z patogenem, np. zgnilcem, może przylecieć do ula, jeśli w rodzinie jest zachowana odporność to taka pszczoła, która ma zmieniony zapach, nie zostanie wpuszczona do ula. Jak pszczoła ma odpowiednio wykształcony mechanizm na poziomie indywidualnym, to sama nie powinna chcieć wejść do ula. Jak mechanizmy te są zaburzone, to gospodarka hormonalna i feromonalna jest także zaburzona, strażniczki wpuszczają chore pszczoły a chore pszczoły nie czują, że są chore. Odpowiedzialnych jest wiele mechanizmów na różnych poziomach połączonych ze sobą, odpowiadających za regulacje hormonalne i feromonalne, tzw. znakowanie pszczół. W konsekwencji ich zaburzenia, nieodpowiednio znakowane pszczoły pachną obojętnie (co oznacza „nie niesiesz ryzyka”) i mogą być przyjęte do każdej rodziny. Odporność behawioralna jest zatem zależna od odporności jednostkowej.
dr hab. Aneta Strachecka
